domingo, 30 de dezembro de 2007

Nomes de Lugo


Nomes de Lugo desaparecidos, en desuso ou en perigo de extinción:
Corredoira da Vella da Manta, O Castiñeiro, A Chousa. As Chanquiñas, O Chapuzón, O Cagarrón, O Campo das Cagallas, Río dos Sapos, Rúa da Cañería, O Boquete, O Carballal, Rúa do Sol, Rúa do Cuartel, Carril do Gato Mouro, Porta do Poxigo, Campo da Forca, Barrio do Paxaro, Torres do Conde, Colexio das Orfas, Carril da Ramella, O Frontón, A Mina, Domingo Tallo, Carril das Margaridas, Rúa da Liberdade, Carril das Ferrerías, Praza do Carboeiro, Corredoira das Campás, Volta da Viña, Paseo da Tolda, Barranco de Friás, Fingoi de Abaixo, Areeiras de Magoi, Campo da Feira, Porta Toldá, Camiño Vello, Camiño Novo, Quinteiro do Carme, Paseo dos Coengos, Rúa Pita, Rúa das Nóreas, O Garañón, Hortas do Lopo, Costa da Barxiela, Cortiña das Estantigas, Praciña da Herba, Praza do Cárcere, Agro do Rolo, Alameda, Cantón, Rúa Travesa, Batitales, Praza da Pinguela, Os Tilos…
Nomes desprazados ou minimizados:
Garabolos, Colexio Paradai, Os Miñóns, Acea de Olga, Augas Férreas, Fingoi, Magoi, Rúa do Carboeiro, Caiñós…
Nomes afortunadamente conservados:
Rinconada do Miño, Tinería, Porta Miñá, Porta Nova, Porta Falsa, Porta da Estación, Rúa do Conde, Lamas de Prado, Rúa do Prado, A Piringalla, Albeiros, A Garaballa, O Ceao, Casas Baratas, Rúa do Conde, Canella do Hospital, San Domingos, Rúa Nova, Carril dos Fornos, Praza do Campo, Rúa dos Cregos, Rúa dos Gardas, Casás, Paradai, Ponte Romai, Recatelo, San Roque, Paxariños, Rúa da Cruz, San Pedro, San Xillao, Camiño de Pipín, Acea do Rei Chiquito, Rato, Fervedoira, Galegos, O Piteiro, Cimadevila, Chanca, Gándaras de Piñeiro, A Mosqueira, Regueiro dos Hortos, Quinta de Pérez, Rúa das Hortas, Carril das Flores, Xuíz, Carril do Xuicio, Carril dos Indios, Rúa Falcón, Fonte dos Ranchos, Catasol, Rampa de Claudio López, O Portiño, Rúa da Zarra, Rúa da Bouza, A Cheda, A Tolda, Campo Castelo, Porta do Castelo…
Nomes recuperados:
Carril das Estantigas

domingo, 23 de dezembro de 2007

Lean


O que non sabe é como o que non ve, di o saber popular, e peor que o que non ve, pois os cegos len, afortunadamente, con modernos métodos que lles permiten acceder ao coñecemento, e o coñecemento, a información, éo todo. Cegos eran Homero e Borges, case cego Sábato. Pero os libros foron os seus ollos, permitíronlles ver o que hai e mesmo o que non hai. Cada libro é como un par de ollos que se abren nun novo mundo. O lector crea ese mundo cada vez que abre o tomo e se pon a ler. Hai que dicir agora: o que non sabe é como o que non le.
Falase moito da realidade virtual. Porén a realidade virtual existiu sempre. Mesmo antes que os libros, na literatura oral. ¿Ou logo non vivimos as vidas dos demais, non imos buscar o Tesouro con Long Jonh Silver, non nos acusa o Corazón Delator e non tememos a quen Agarda no Umbral?
Fáganme caso, lean. Ler é moi divertido. Hai xentes, estrañamente, que pensan que ler é aburrido. Están errados. Outros cren que hai que moderarse na lectura. Teño oído decir: É que o meu fillo le demasiado, é que se vai poñer tolo! Non o crean. Ler é a única droga que non mata, nin dana, nin afecta o cerebro, o máximo que pode pasar é que teñamos que usar gafas, se lemos moitos libros e libros coa letra moi pequena. Don Quixote non estaba nada tolo: vía os muíños e ademais vía os xigantes. Hai que non quere ver máis lonxe do narís. O que non sabe é como o que non le. Na tradición oral galega existen uns personaxes que son os traslidos. Ou sexa: o que se pasaron lendo e estudiando e quedaron “tocados” e sempre andan nas nubes. Pero ollen: eses traslidos andan literalmente nas nubes. Son Nubeiros. Magos tremendos que dirixen as treboadas, coñecen grandes segredos, controlan os tronos, viaxan sobre as nubes e moito máis. Quen non quere ser un traslido?
Noutras ocasións teño oído dicir que os rapaces (e, naturalmente, as rapazas) que len moito, aínda que sexan estudiosos, obteñen peores resultados que os que, sendo igualmente estudiosos, len algo menos. E dinme que pode ser por dúas razóns: unha, que teñen máis imaxinación e andan nas nubes (ou sexa, que certamente son nubeiros), outra, que, en realidade, dedican menos tempo a estudiar ou a pensar nos estudios, pois a lectura acaba sendo un adversario dos estudios e ambas cousas compiten polo pouco tempo que hai na sociedade actual. En canto ao primeiro, que hai mellor cá imaxinación? Nada. Pregúntenlle aos profesores se queren estudiantes imaxinativos. Verán a resposta. E en canto ao segundo, os mozos teñen tempo para todo. Lémbranse de cando eran novos? E, se non o tivesen, o que hai que facer será estudiar un algo menos, e ler algo, saír un pouco, facer algún deporte. Como dicía Arsenio, non todo vai ser fútbol, digo, non todo vai ser estudio. E ademais, ler é sanísimo, ningún estudio forma tanto como a lectura, ambas cousas son compatibles, e hai que lles preguntar aos profesores de calquera idioma, pero tamén aos de calquera asignatura de letras ou de ciencias, se ler é bo ou non, e se se nota ou non a enorme diferencia entre os alumnos que len e os que non.
Ler é o único vicio que constitúe unha virtude. Déanlle ás á súa imaxinación, porque a min a miña aprendeume que un libro pódese ler e pódese desler. Se un le un libro e o esquece é como cando vén unha enchenta do río, a terra cúbrese, anéganse os prados, e cando as augas se retiran, deixan a lama fértil. A herba que medra a cachón nin lembra que estivo mergullada, pero sobe máis ca nunca, máis ca nunca asubía. Se un le un libro e o lembra, entra nas vidas dos demáis, aprende, goza, imaxina, vive. Se les o libro dun morto, fas maxia verdadeira, porque falas con el. Falar cos mortos é cousa de bruxos. Os que lemos libros somos bruxos.
Se les o libro dun amigo distante, rompes co tempo e co espacio e poste ao seu lado. Maxia auténtica, como non hai outra. Se les o libro dun descoñecido, deixa de ser descoñecido. Soñades xuntos e facedes o libro a medias. Se les un libro podes subir ás nubes, voar sen ás, pasear cos vampiros baixo a lúa, vestir a pel do lobo, ir nas gavela cos bandoleiros, subir a unha torre usando de escaleira os cabelos dunha moza, matar un xigante, falar cos caníbales, navegar á illa do tesouro, conxurar un mouro, abrir as penas, saber segredos, descabalgar nubeiros, contarlle un conto ao teu avó, visitar os cousos do lobo e os cavorcos do xabarín, correr baixo a neve polvoriña, instaurar a república galega e o comunismo.
Se desles un libro baixas das nubes, pechas as augas, zarras as penas do tesouro, enches o cuarto de bruxas, chamas pola escuridade e as sombras decapitadas dos cans saltan os valados, achegándose. Se queiman un libro saen del luces de cores. O libro non morre de todo. Está cheo de trasnos que buscan outra casa. A lectura dá poder. Por eso queren ler só eles e queren que só leamos o que eles din. Os que len libros non queren guerras, nin chapapotes, nin presidentes que se atragantan coas galletas, coas galletas de cereal ou de chapapote. Queren xustiza, paz e liberdade para todos e para todas. Benaventurados os que len libros, e máis benaventurados se ademáis escoitan aos outros, se falan cos maiores, cos nenos, coas avoas, cos paxaros, coas fontes, co río que pasa, coas nubes, co vento que zoa. Benaventurados os que len, porque levan na fronte unha estrela e no bico un cantar.

sexta-feira, 21 de dezembro de 2007

Sendo Francos


Non nos chegaron corenta anos do Franco pequeno esmendrellando a nosa autoestima. Agora temos que aturar ao Franco grande enrabechado porque ninguén lle fai caso. O único escritor galego bo é o escritor galego morto. (Salvo el mesmo, xaora).

sábado, 15 de dezembro de 2007

ESCRITORES NEOBILINGÜISTAS



Nos tempos modernos é preciso redifinir a figura do escritor bilingüe. Porque, claro, non pode referirse esa figura ao mesmo ao que se refería no século XIX e no XX. Daquelas non había blogs, internautas, xornais de edición simultánea e edicións simultáneas de libros. Todo mudou. Mudan os tempos, mudan as vontades. O escritor bilingüe semellaba unha figura do pasado, mais volve agora con folgos, sementando ao seu paso o desánimo, a rendición e a confusión. Superados os tempos de Blanco-Amor e Cunqueiro, andaban os escritores bilingües derrotados e en franca desbandada. O ascenso da conciencia de país (que é o mesmo ca conciencia de idioma) fixo que toda ponte entre os que escribían en castelán e en galego rachase. Os campos quedaron delimitados. Cada ovella coa súa parella.
Por iso, cando Alfredo Conde ou Bieito Iglesias escribiron os seus libros en español, produciuse un escándalo que sinalaba que volver ao bilingüismo era dar pasos atrás e tirar pedras no propio tellado. Así o berraron todos con boca grande (coa pequena dixeron máis cousas: coa pequena son todos moi valentes). Mais agora redefinamos o que é un escritor bilingüe:
1. O que escribe uns libros en galego e outros libros en castelán.
2. O que publica simultaneamente os libros en galego e en castelán (pois cara aos lectores este caso é o mesmo ca o anterior: o libro só existe cando se publica). De feito, este bilingüismo é máis prexudicial para o idioma, pois así pódese ler en castelán toda a obra dese autor, sen necesidade ningunha de preocuparse do galego, e ao mesmo tempo! (De paso, o escritor pode esquecer que é galego).
3. O que escribe os libros en galego e os artigos en castelán na prensa galega ou na prensa española con edición galega. De todos, este bilingüismo é o peor en canto aos seus efectos, pois os artigos chegan a un público infinitamente máis numeroso ca os libros.
É un exercicio de cinismo ou de hipocrisía criticar ao primeiro tipo de escritor bilingüe, case inofensivo, e deixarse no tinteiro (ou no cuspe debaixo da lingua, ou dicilo só coa boca pequena) aos escritores dos tipos 2 e 3, que colaboran sen querelo co deterioro imparable do noso idioma. Mais o que é o colmo é que algún deses escritores aproveite o seu foro para darnos lecións (en castelán) sobre o país, sobre a democracia, sobre a autoestima dos galegos e sobre a mesma defensa do idioma. Un esperpento. E os que tanto tiveron que dicir de Alfredo e de Bieito, coa boca pechada. Non vaia ser.

sexta-feira, 14 de dezembro de 2007

GUAU













Son un can de palleiro e ladro o meu rancor polas esquinas
¡Veu, veu!
¡Guau, guau, guau, gunc, gunc, nunc, nunca!
Ladro o meu rancor polas esquinas.
Eu son un can cadavérico, un can calamitoso,
son o can desastrado que lambe as feridas e sofre a dor do mundo,
son un can iraquí que se deitou á última volta, despois de arrodear os ziguraths,
un can africano ateigado de moscas e tabaos,
no meu coiro casaron a pulga e o piollo e bailaron a samba as chinches e as carrachas,
o arador da sarna tomou a miña pel por terra de cultivo
e a tiña fíxome vinte tonsuras sucesivas conferíndome a santidade,
son un can paria da India, nómade que anda en catervas e que en mandas percorre as chairas devorando as propias bágoas,
son un can kurdo que busca o seu sustento nos cubos do lixo e nas moreas de merda, un can filisteo,
o ollo que me falta saltoumo dunha patada un soldado hebreo que ría feliz ás gargalladas mentres mascaba chicle,
era un soldado que practicaba o precepto cristiano:
se lle tiras unha pedra á meixela dereita el devólveche un balazo na meixela esquerda
porque xa non lembra o código de Hamurabi, que é tan primitivo,
e en cambio lamenta diante do muro que eu aínda conserve o outro ollo e poida ver,
son un can arxentino que oulea, todo ollos e rabo, engulindo herbas para amansar o estómago,
e se me apuran son un can de Harlem escorrentado da porta traseira dun restaurante, durmo cos meninos da rúa
e cos pobres de pedir entre cartóns e entre carteis vellos que anunciaban paquetes de tabaco con modelos núas,
negro nacín no bosco sur, galego son da beiramar
e corrín polas pradeiras detrás dos xinetes de Cabalo Tolo,
partíronme un xeonllo en Wounded Knee
e por beber un prato de leite cazáronme a lazo en Santiago de Chile.
Eu son un can
e ladro o meu rancor polas esquinas.
¡Ladro o meu rancor polas esquinas!














Son un can de palleiro que defende a súa casa
a brazo e a dente
e a ladrido e a ouveo.
E ladro o meu rancor polas esquinas:
veu, guau, gunc, nunc, nunca, nunca, nunca, nunca.
Corrín detrás dos nenos meneando o rabo e brincando canda eles
ata que chegou o tanque e os esmagou.
Corrín pola praia cos fillos do meu amo
ata que chegou o chapapote.
Eu, un can que hipa o seu infortunio botado a morrer,
que bocexa farto de vermes e mortadela,
que leva debaixo da pel tódalas cicatrices da historia
e que ladra o seu rancor polas esquinas.
Vin un home cunha maza de miles de quintais,
un home moi forte, moi forte, moi forte, moi forte, moi forte,
tan forte que andaba polo mundo esmagando,
esmagábao todo,
sentaba o seu cu nas montañas
e esfondaba as montañas,
pisaba un país
e achaaba o país,
mexaba nunha cidade
e asolagaba a cidade,
bloqueaba unha nación
e a súa sombra mataba nenos e mais, e avoas e cans e gatos e formigas e árbores
e non chegaban o trigo nin a auga,
as medicinas nin as lentes,
as pernas ortopédicas nin os libros,
leite para tódolos nenos nin as tres comidas ao día.
Era un xigante moi forte, o máis forte,
era invencible
e petaba no peito imitando os gorilas. Petaba no peito
e ía deixando os seus excrementos enterrados polo mundo, os seus excrementos de uranio e metralla,
as súas minas antipersoa,
cando non inzaba unha terra de bombas
inzábaa de bonecos esparexidos desde os avións, bonecos con paracaídas
e cun detonante que só estoupaba no momento en que o collía un neno
ou o cheiraba un can coma min.
¡Ladro o meu rancor polas esquinas!
Eu son un can abandonado, non levo correa
e os ladridos e os dentes furiosos énchenme a boca
e vou deixando un escumallo polas rúas,
son un can danado. ¡O can danado, o can danado, coidado!
Aquel home que derrotaba a todos,
que esmagaba a todos,
que mexaba por todos,
aquel xigante cheo de prestixio,
atopou nunha ocasión outro xigante,
un xigante de pez, de brea, de piche, de betume, de alcatrán, de chapapote,
un xigante de asfalto que non lle respondeu,
que non se declarou vasalo nin lle cedeu as bases,
nin os avións nin os portavións,
nin se agachou perante el,
porque era de alcatrán e non falaba nin sentía,
era un xigante artificial e sen alma que non podía obedecerlle
nin cumprir a súa vontade.
E o xigante da maza enfadouse seriamente e amenazou con darlle unha labazada,
con zoscarlle unhas hostias,
con largarlle uns misís engadindo un pouco máis de perexil,
e como o outro non lle respondía levantoulle a man
e deulle un golpe.
A man quedou presa no alcatrán.
Para liberarse, o xigante golpeou coa outra, que tamén quedou presa,
e despois cunha perna
e despois coa outra
e tódalas súas extremidades quedaron presas do piche e da súa soberbia superpotente.
Como doutro xeito non podía e a carraxe afogábao, botoulle os dentes ao seu inimigo
e os dentes quedáronlle presos da brea,
a boca pegada no chapapote,
os pulmóns cheos de arrecendo a pez
ata que morreu consumido.
E eu, como non son mudo,
como teño lingua e boca
ladro o meu rancor polas esquinas
e ríome tanto que as bágoas saen disparadas dos meus ollos
e mexo enriba dos vómitos negros do xigante
e falo e afalo
e clamo no deserto e pido xustiza
e ergo o pescozo e ládrolle á lúa e aos ceos indolentes,
porque son un can, pero non estou mudo
nin cego, nin xordo,
nin manco e teño voz
e se hai que ladrar ladro:
¡Nunca, nunca, nunca, nunca máis!
E se hai que grallar, grallo, como o corvo de Poe que estaba americando:
¡Never more! ¡Nunca Máis!
Se hai que ornear orneo
se hai que bufar bufo
se hai que ruxir ruxo
se hai que mouchar moucheo
se hai que bear beo
se hai que rinchar rincho
Ladro, ladro,
ladro o meu rancor polas esquinas:
América para os americanos,
Irak para os americanos,
os votos galegos para os cans perdigueiros dos americanos.
¡Non! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis petróleo nas costas! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis nenas sen pernas en Timor! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis nenos mortos de fame en Tucumán! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis balas no ollo esquerdo dos nenos de Ramala! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis nenas sen clítoris en Etiopía! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis países invadidos! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis avións bombardeando! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis caciques que non son palleiros, son pallasos! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis dioivos de alcatrán e merda! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis vacas tolas e homes moito máis tolos! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis burkas postos pola forza moral dos que o saben todo e o poden todo! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis individuos con gomina na alma e luvas brancas nas mans limpas! ¡Nunca Máis!
¡Nunca Máis un só voto para eles! ¡Nunca Máis!
Sempre Galicia, sempre.
Sempre mascatos voando e garzas e mazaricos e panos e refaixos para a miña Manoela. ¡Sempre!
Sempre nenos e nenas sorrindo e rindo e avoas e avós e árabes e europeos e africanos e indios. ¡Sempre!
¡Sempre leite para tódolos nenos de Chile! ¡Sempre!
¡Sempre comida para todos tres veces ao día! ¡Sempre!
¡Sempre Quiero Tierra y Libertad! ¡Sempre!
¡Sempre non pasarán! ¡Sempre!
Sempre liberdade, igualdade e fraternidade! ¡Sempre!
¡Sempre unhas migallas e un agarimo para un can, aínda que ladre polas esquinas
e chore, coma un Pimentel, polas gabias!
Sempre e Máis Alá e a sotavento e o gabieiro e o rapaz.
¡Sempre!


Eu, que son un can e ladro o meu rancor polas esquinas
e marco nos sotos e nos soutos o meu territorio meu
porque non son mudo, aínda que o pretendan,
e me botasen un lazo e apretasen a correa ata case esganarme e deixarme sen voz,
eu canto, eu canto e digo
que ha chegar o día, ha vir o día
no que tódolos xigantes comecen a esfarelarse polos seus pés de barro,
ha vir o día, ha vir o día, xa veu,
xa veu, veu, veu ¡Veu! ¡Veu!
¡Veu! ¡Veu!
e vouno ladrando polas esquinas,
ladro polas esquinas,
ladro.

terça-feira, 11 de dezembro de 2007

Smith and Wesson



Chamar, chamábase Matoaka. Os ingleses pensaron que o seu nome era Pocahontas e, como non era cristiano, fixérona bautizar co de Rebecca. Con moitas verdades, Terrence Malick constrúe unha monumental mentira na súa bela película O Novo Mundo. Constrúe unha mentira moi bela, bela como a actriz Q´orianka Kilcher (bela ao xeito indíxena, a película como a actriz, co cabalete do nariz ancho e bronco, os labios grosos, os ollos limpos), mentira se cadra un tanto desaxustada e chea de sutís contradiccións, que se poden deber a que, seica, o filmado era o dobre e na montaxe houbo que elixir que cinta figuraba e cal non. E se cadra nas elipsis errou o director: faise referencia a cousas que non se viron, nun momento parece que Pocahontas está embarazada, despois xa non. Vin nesta película a influencia innegable de Herzog (Aguirre) e de Tourneur. Tal vez, por iso, a de Conrad. E, aínda que non o pareza, a de Saura (El Dorado). Quérenos facer crer Malick que Pocahontas aceptou a “hospitalidade” británica, o colonialismo. Ocúltanos que, probablemente, foi unha espía do seu pai. Ocúltanos que a confederación de Powhatan, que ocupaba o espazo da actual Virxinia, entre o Potomac ao norde e Albermale Sound, ao sur, reunía a 28 etnias algonquinas e unhas 30.000 almas, que era poderosísima, que puido (se quixese) aniquilar a aqueles ingleses brutais. Que errou e non o fixo. Que os indios xa coñecían aos brancos, non eran tan inxenuos como os pinta, pois Jamestawn foi elevada (é un dicir, foron poñer o forte nunha baía enlodada, malsá, e apañaron a malaria) sobre as ruinas da misión española de San Miguel (pois os españois chegaran 40 anos antes). Que, en fin, Pocahontas tiña ¡12 anos! —Un modelo de heroe inglés, o tal glentleman, mister Smith.
Ninguén contou a historia de Pocahontas, princesa, como o xenial Marcel Schwob no seu belísimo libro (téñoo agora nas mans, téñoo sempre nas mans) Vies Imaginaires.
Paso a resumir: Era filla de Wahunsonacock, a quen os ingleses chamaron Powhatan, confundindo o seu nome co da confederación que mandaba. No ano 1607 o país de Pocahontas sufriu disturbios coa chegada dos europeos. Fidalgos arruinados, truáns e buscadores de ouro desembarcadon nas beiras do río Potomac e ergueron chozas. Esas chozas recibiron o nome de Jamestawn, e á colonia chamárona Virxinia. Durante esos anos, Virxinia non foi máis ca un forte pequeño e miserable construido na baía de Chesapeake, en medio dos territorios do grande rei. Atraparon os indios ao capitán máis, cando ían matalo, unha nena de doce anos tendeuse sobre el e pediu graza. Foille concedida. O capitán tiña vintenove anos. Levaba uns bigotazos tesos, a barba en abano, e o seu rostro era aguileño. Dixéronlle que o nome da filla pequena do rei, que acababa de salvarlle a vida, era Pocahontas. Os indios liberaron ao capitán. Un ano despois Pocahontas atravesou soa a selva entre ambas poboacións e advertiu ao capitán dun ataque dos indios. Timidamente, fuxiu e perdeuse no bosque. Un ano máis, e os colonos depuxeron ao capitán e embarcárono para Inglaterra. En 1612 outro capitán, Argall, raptou a Pocahontas. Casárona con John Rolfe, un gentleman que comezaba a cultivar tabaco, en abril de 1613 (o primeiro capitán e Rolfe salvaron a colonia da desfeita. Virxinia especializouse en producir tabaco. Eu mesmo fumei algunha vez eses enrevesados xarutos). Levárona a Anglaterra en 1615 e recibiuna a raíña Ana. Fixéronlle retratos. O primeiro capitán, aquel do que ela namorara sendo nena, foi visitala. E en voz baixa confioulle que o seu nome era Matoaka. Os indios temerosos de que se apoderasen dela por maleficio, déranlles aos estraños o falso nome de Pocahontas. O capitán marchou e non volveu ver a Matoaka. Enfermou ela de saudade en Gravesend, perdeu a cor e morreu. O seu retrato está ornado con este texto: Matoaka alias Rebeca filia potentissimi principis Powhatani imperatoris Virginiae. A pobre Matoaka tiña un sombreiro alto, de fieltro, con dúas guirlandas de perlas, unha grande gorgueira de ríxido encaixe e un abano de plumas. Afináraselle o rostro, tiña os pómulos saíntes e os ollos grandes e doces.
Incomprensiblemente, esta cruelísima expresión da capacidade destructiva do ser humano pasa só por unha historia de amor (amor haino, e non por parte do europeo que coñecía o amor cortés, senón por parte da salvaxe, que nunca soubo quen foran os trobadores. Nun belísimo momento da película de Malik —hai moitos— ela senta vendo como marcha o barco del, unha noite, na eira do millo, chorando os desdés dun ingrato galán.) Incomprensiblemente, Schwob non está traducido ao galego.
Vaian ver a película. E non esquezan o que levamos ao Novo Mundo: o capitán de Matoaka (por certo, na película non sae nin unha soa vez o nome de Matoaka) chamábase John Smith. Smith. E despois de Smith, chegou a América Wesson. Smith and Wesson.

Os señores Mastromarino e Nicelli, ladróns de cadáveres


(Na foto, Marcel Schwob)


“O señor Williams Burke ascendeu desde a máis baixa condición ata unha eterna celebridade. Naceu en Irlanda e comezou como zapateiro. Durante varios anos exerceu este oficio en Edimburgo, onde trabou amizade co señor Hare, sobre quen tivo grande influencia. Dentro da colaboración dos señores Burke e Hare, non cabe dubida de que o poder de invención e síntese pertenceu ao señor Burke. Sen embargo, os seus nomes permaneceron inseparables na arte”
Así comeza o marabilloso relato titulado “Burke e Hare, asasinos”, co que Marcel Schwob remata o seu inigualable “Vies imaginaires”. Neste caso, as vidas de Burke e Hare son só relativamente imaxinarias. Efectivamente, Burke e Hare foron os ladróns de cadáveres que na época victoriana deron pé ao coñecido como caso dos “resucitadores de Edimburgo”. O que facían é sinxelo: recollían os cadáveres dos cemiterios e vendíanllos ao doutor Knox. Mais, como os cadáveres escaseasen ou polo feito, ben fácil de comprender, de que asaltar cemiterios é complicado, pasaron a aprovisionarse dos cadáveres dun xeito máis inmediato: fabricándoos.
Aínda que o lector avisado xa percibiu o innegable arrecendo a opio, digo a de Quincey, que ateiga os parágrafos anteriores (O asasinato entendido como unha das belas artes), o mestre indiscutible de Schwob foi Stevenson, mesmo neste caso. Os dous escritores, o escocés tísico e o xudeo francés non menos feble e enfermo foron amigos e carteáronse. Cando morreu Stevenson, Schwob, moi enfermo, emprendeu viaxe a Samoa, seguindo os seus pasos. Se Tusitala foi o nome que os nativos lle deron ao primeiro, Tusitala lle chamaron ao segundo. Xustiza poética. A historia da literatura non debe separalos. Polo demais, Stevenson e Schwob son os mestres do Borges da Historia universal da infamia e Schwob éo tamén do Cunqueiro das chamadas semblanzas (que non son tal).
Mais ao que imos. Stevenson, en 1885 escibiu o seu relato “The body snatcher” (“O ladrón de cadáveres”). Schwob elaborou o seu (máis realista e, para min, mellor) no 1896. O cine ignorou a Schwob, non a Stevenson. En 1945 filmouse “The body snatcher”, obra de Robert Wise, con Boris Karloff e Bela Lugosi. En 1959 outra versión, “A carne e o demo” de John Gilling. Tamén esta vez a segunda versión é mellor e máis realista.
Mais agora ven o sorprendente. Estoutro día detiveron en Nova Iorque a unha “banda dos catro” dirixida por Mastromarino e Nicelli. O señor Mastromarino, dentista sen licencia, fundou unha empresa, a Biomedical Tissue Services Limited, que servía tecidos e ósos a empresas de biotecnoloxía de todo o mundo. O señor Mastromarino, no desempeño do seu traballo, trabou amizade co señor Nicelli, director dunha funeraria, quen lle proporcionaba os cadáveres a 1.000 dólares a peza. Chegaron a implicar no fraude, coa compaña de dous enfermeiros (Crucetta e Aldorassi) a sete funerarias e profanaron máis de 1.100 cadáveres. Procedían así: valeiraban ao cadáver de órganos e ósos, sustituían estes por tuberías, cosían o que houbese que coser, falsificaban os certificados de defunción e a idade do morto e vendían os órganos que, en realidade, eran moitas veces inservibles e oficialmente nunca serían admitidos. As persoas que os recibían eran enganadas: crían recibir o corazón dun mozo e levaban o dun vello, etc.
Mais o asunto é que alguén os mercaba e pagaba por eles (un cadáver pode xenerar ata 198.000 euros de beneficio). Mastromarino chegou a acumular máis de 3 millóns de euros. Hai que recoñecer que, dentro da colaboración Matromarino-Nicelli, a capacidade de invención e síntese era do primeiro, mais os seus nomes van permanecer para sempre unidos. O relato de Schwob remata cun final perfecto para este caso. Lean (sustitúo o nome de Burke polo de Mastromarino): O señor Mastromarino non deixou máis obras.
Ora, o que un bota en falta é o seguinte paso: o de fabricar os cadáveres. Mais diso xa nos contan as lendas urbanas, que visto o que hai, se cadra nin son lendas nin tan urbanas. Pero diso falamos outro día.

terça-feira, 4 de dezembro de 2007

MANIFESTO INDETERMINADO




MANIFESTO INDETERMINADO

A pantasma ignorada de Manuel Antonio percorre os camiños de Europa
e racha as cadeas nos suburbios de Roma,
as rodas, o pao da fogueira, o mastro,
a barbarie civilizada, a crónica atrofia da sensibilidade, o seguidismo artístico da metrópole,
a mocidade imbécil, os prosmas inxertados de raposo, a podredume interior, as pexas neocoloniais, as arráns académicas,
o aserrín encefálico, os mamaleites literarios, a indixente babelia madrileña,
os camiños vellos e fracasados, a negación da razón, as normas antinormativas, o letrismo inocuo, o individualismo inerme,
a literatura deportiva, os tónicos reconstituíntes, os versos estomacais, a divertida microcefalia hipercrítica,
a acrítica literaria,
o comando dos parvos, a imprensa trasamarela, o verbalismo afásico, o costumismo suxo, o costumismo desaforado e con aires de importancia,
o diálogo de besugos interior,
o método introspectivo, os narradores da súa propia idiocia, os sectarios do baleiro,
a retagarda monetaria, a incesante moralina práctica, a Compaña dos desnutridos,
os baladistas do baladí, ai, amor, os columnistas da quinta páxina,
os tipos serios que non coñecen a Marcel Schwob,
o inacabable bombardeo dos veciños colaterais,
o exército dos torpes, que xa elixiu coronel e comandante,
os réprobos medindo moito as súas amizades
e os prudentes, sempre coa súa nodriza da man.
Boto os dados contra o taboleiro da realidade para atopar o sorriso indeterminado do meu gato
e remexo no spleen do atardecer xogando ao guá cos bosóns e os neutrinos,
no labirinto azul dos días percorro os sotos en mil universos paralelos
que non poden por iso tocarse e en todos Lenin conversa con Castelao
e no meu barrio os nenos rodean con neumáticos o mastro da fogueira
no medio do verán
e préndenlle lume ao día como se fose unha nave vikinga inestimable
e en todos esqueces nalgún lugar a miña imaxe.
Cazador de cetáceos acuáticos que cantan a canción orixinaria e afirman a superioridade transcendental do socialismo,
entrégolle un panfleto máxico a un mozo ruso que se pegou un tiro no peito porque está aqueixado dunha dor sen remedio.
Iluminado violinista, o meu grilo cuántico sae cantar á beira da túa valvula mitral
e nas noites desconcertadas co seu coitelo de sílice fai a cabrafigadura das túas dendritas.
Durmindo á beira dun regato, despistado coma un mouro,
só vexo sombras subindo as escaleiras,
sombras que eran os eus doutrora que recollían á repañota o que o mundo lles botase:
días de chuvia, amores, silencios como pedras,
cancros, astenia primaveral, soños e pesadelos, primos convexos,
sol nas tardes de praia, amigos, as horas tumefactas
do miserable tardofranquismo, rúas sen beirarrúas,
noites perfumadas, magnolias, o colexio de pago,
as tardes desangrándose na noite coma un anxo homicida
e as estrelas remotas e se cadra inexistentes.
A realidade, soterrada baixo séculos de propaganda e ideoloxías tumescentes,
non é máis ca unha jenny haniver. Precisa o método do ruina montium
para acadar as súas médulas intransitables.
Pola rede amazónica das miñas veas viaxa un fitzcarraldo ateigado de pianos
que levantou na caverna cuaternaria da miña aurícula esquerda, entre estalactitas e estalagmitas, unha ópera selvática,
tras o arrobamento de descubrir, á caída dos ideoloxemas, a apoteose das melancolías,
e como Lewis e Clark vai río enriba ata atopar as fontes do tedio
que cega como se fosen os ollos da Medusa.
Co dedo maimiño remexe na copa de champán do multiverso
para decidir ao azar o spin das partículas elementais.
Apúntame de veras á revolución francesa
e limpa con esmero o nome de Robespierre, como unha prezada moeda.
O meu grilo especular ten o seu tobo no arco da túa aorta
e tódolos seus compañeiros, que lle chaman Paganini,
fregan as ás autómatas cando che falo ao oído
e fan un coro lendo cada un máis alá o seu manifesto,
perdendo de novo os pasos perdidos
e arrepañando os anacos embalorecidos do pasado, que eu abanei cunha baloira
para que podan soutalos os fillos anoréxicos da avangarda
e para que os mozos do exército vermello leven no peto esquerdo, próximo ao corazón
o sorriso magnífico da raíña moura e a lembranza dunha estampida de bisontes
que saudaban bruando dese xeito o paso de Cabalo Tolo, noso Rei Sebastião
que foi e ha volver.